نتایج شش سال تحقیقات مستمر یک گروه تحقیقاتی بین المللی متشکل از محققین ایرانی، آلمانی و ترکیه ای بر روی ماهیان گلچراغ یا دکترفیش در حوضه آبریز رودخانه دجله در کشورهای ایران، ترکیه و عراق در قالب یک مقاله پژوهشی با کشف یک گونه ناشناخته از این گروه ماهیان منتشر شد. دکتر سیدحامد موسویثابت عضو هیات علمی گروه شیلات دانشگاه گیلان و سرپرست این تحقیق مشترک اعلام نمود این پروژه تحقیقاتی با همکاری دکتر سهیل ایگدری (از دانشگاه تهران)، دکتر مریم صائمی (فارغ التحصیل دکتری دانشگاه گیلان)، دکتر جنید کایا (محقق دانشگاه رجب طیب اردوغان ترکیه) و دکتر یورگ فرایهوف (ماهیشناس موزه تاریخطبیعی برلین) انجام شد و یک ماهی ناشناخته از این گروه که دارای پراکنش بومی نسبتا وسیعی در کشورهای ایران، عراق و ترکیه است برای اولین بار به دنیای علم جانورشناسی معرفی شد.
«این گونه جدید به افتخار رضا موسوی ثابت، پدر نویسنده اول مقاله، رزمنده ای که در منطقه کشف این ماهی در زمان جنگ ایران و عراق بوسیله سلاحهای شیمیایی مجروح شده است، نامگذاری می شود. ما این گونه جدید را به احترام و یادبود تمام قربانیان ایرانی و عراقی سلاحهای شیمیایی طی جنگ هشت ساله عراق علیه ایران (1980-1988) نامگذاری نموده ایم». مقاله مرتبط با توصیف ماهی گلچراغ رضا (Garra rezai) در یکی از معتبرترین مجلات جانورشناسی جهان (Zootaxa) در سال 2022 به انتشار رسیده است و به مناسبت نهم اردیبهشت روز جهانی بزرگداشت قربانیان سلاح های شیمیایی برای اولین بار اطلاع رسانی عمومی می شود.
موسوی ثابت در این خصوص افزود، نامگذاری گونه های جدید در راستای احترام به مفاخر و بزرگان امری مرسوم در علوم زیستی می باشد، بطوریکه در ایران برخی ماهیان بومی توسط کاشفان ایرانی و خارجی به افتخار فردوسی، حافظ، سعدی، شیخ بهایی، رئیسعلی دلواری، امیرکبیر، استاد شجریان، علی دایی، محیطبان شهید پرهام، و ... نامگذاری شده اند. البته بنظر می رسد این نخستین بار است که نام علمی یک گونه جانوری به نام یک جانباز شیمیایی و با دیدگاه بزرگداشت قربانیان سلاحهای کشتار جمعی نامگذاری می شود. موسوی ثابت تصریح کرد، این گونه با قدمت تکاملی بیش از دوازده میلیون سال، قدیمی ترین گونه شناخته شده از این گروه از ماهیان در منطقه غرب آسیا می باشد. ماهیان جنس گارا از حدود بیست میلیون سال قبل از شرق آسیا منشا گرفته اند و به تدریج قلمرو پراکنش خود را به سمت غرب گسترش داده اند. انتخاب نام «رضا» برای این ماهی بآ اتفاق نظر محققین همکار در تیم تحقیقاتی ما صورت گرفت، بطوریکه این تلاشهای چندین ساله علمی را ادای دینی از طرف جامعه علمی برای پاسداشت و یادبود قربانیان سلاحهای شیمیایی می دانیم.
لازم به ذکر است، روز 29 آوریل (برابر با 9 اردیبهشت) بر اساس مصوبه کنفرانس کشورهای عضو کنوانسیون سلاحهای شیمیایی و تصویب سازمان ملل متحد به عنوان «روز بزرگداشت قربانیان سلاحهای شیمیایی» نامگذاری شده است. همچنین روز ۳۰ نوامبر برابر با ۹ آذر، در تقویم سازمان ملل متحد با عنوان «روز بزرگداشت همه قربانیان جنگ شیمیایی» نامگذاری شده است.
لینک مقاله:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37044416/
یا
https://www.biotaxa.org/